acıkögretim denetim muhasebesi unite 5

ç Kontrol : Finansal bilgilerin doğruluğunu ve güvenirliliğini,faaliyetlerin etkinlik ve verimliliğini ve yapılan işlemlerin yasalara ve ilgili düzenlemelere uygun olmasını amaçlayan işletme içerisinde oluşturulmuş bir süreçtir.İç denetim ise,iç kontrolün bu amaçlara ulaşması için işletme içerisinde bulunması gereken zorunlu unsurlardan birisidir.
Denetçilerin iç kontrolle ilgilenmelerinin birinci nedeni,yapacakları denetim faaliyetlerini planlayabilmektir.İç kontrollerin temel amaçlarından birisi de finansal raporların doğruluğunu ve güvenirliliğini sağlamaktır.Eğer denetçi işletmenin iç kontrol sistemine güvenebileceği kanaatine ulaşır ise,daha sonraki çalışmalarını daha kolay çabuk ve az maliyetle gerçekleştirme olanağına kavuşacaktır.
İç Kontrol,bağımsız denetçilerin en önemli çalışma alanıdır.
İç Kontrol;
* Faaliyetlerin etkinliğini ve verimliliğini
* Finansal raporlamanın güvenirliğini
* Uyulması gereken yasa düzenlemelere uyumu ifade eder.
İç Kontrolün özellikleri :
* İç kontrol bir süreçtir
* İç kontrol,insanlar tarafından gerçekleştirilir
* İç kontrolden sadece,kabul edilebilir bir güven verilmesi beklenebilir,kesinlik veya garanti beklenemez
* İç kontrol,bir veya daha fazla ayrı ve fakat birbirleriyle ilintili kategorideki amaçları elde etmek için bir dişli vazifesi görür.
İç Kontrol açısından işletmenin amaçları şunlardır :
* Faaliyetle ilgili amaçlar : İşletme varlıklarının ve kaynaklarının etkin ve verimli kullanışıyla ilgili faaliyetsel amaçlardır
* Finansal raporlamayla ilgili amaçlar : Güvenilir finansal raporlar hazırlanmasıyla ilgili amaçlardır
* Uygunluk amaçları : İşletmenin uyması gereken yasa,yönetmelik ve diğer düzenlemelerle iligili amaçlarıdır
İç Kontrolün bu amaçlarla birlikte biribiriyle ilintili temel unsurları şunlardır
1- Kontrol çevresi : Bir işletmenin geçmişinden ve kültüründen etkilenen,işletmede çalışan kişilerde kontrol bilinci oluşmasını sağlayan tüm faktörlerdir
Bu Faktörler Şunlardır
* Dürüstlük ve etik değerler
* Uzmanlığın dikkate alınması
* Yönetim kurulu veya denetim komitesinin katılımı
* Yönetim felsefesi ve faaliyet yaklaşımı
* Örgütsel yapı
* Yetki ve sorumluluk verme yöntemleri
* İnsan kaynakları politikaları ve uygulamaları
2 – Risk Değerlemesi : Risk değerlemesi,bir işletmede amaçların belirlenmesi ve bu amaçlara ulaşmayı engelleyen iç ve dış faktörlerin dikkate alınarak yönetim tarzının biçimlendirilmesidir.
Risk değerlemesinde yapılması gereken temel aşamalar şunlardır
* Amaçların belirlenmesi
* Risklerin tespiti ve analizi
* Değişim yönetimi
3 – Kontrol Eylemleri : Kontrol eylemleri,işletmenin amaçlarına ulaşmasını engelleyecek risklerin önlenmesine yardımcı olan politikaların ve yordamların uygulanmasıdır.
Bir işletmedeki Kontrol Eylemleri Şunlardır :
* Üst yönetim kademelerinin,değişik alanlardaki performans sonuçlarını incelemesi
* Faaliyetsel veya eylemsel düzeydeki yöneticilerin kendi bölüm veya birimleriyle ilgili performans sonuçlarını izlemeleri
* Fiziksel kontroller
* Bilgi süreçleme ve bilgi sistemleri üzerindeki kontroller
* Amaçlar ile fiili sonuçların karşılaştırılmasını sağlayan performans göstergelerinin oluşturulması
* Görevlerin ayrımı
* Bir işletmenin yerine getirilmesi yetki ve sorumluluğuna sahip bir elemana,aynı işlemin kayıtlara geçirilmesi sorumluluğu verilmesidir
* İşlemleri kayıtlara geçirmekle görevli kişi,bu işlemle bağlantılı varlıkların korunmasından sorumlu olmamalıdır
4- Bilgi ve İletişim : Bilgi sistemleri,bir işletmenin faaliyetlerinin devamlılığını ve kontrolünü mümkün kılan,faaliyetse,finansal ve uygunlukla ilgili bilgileri içeren raporları üretmekle görevlidir.
İç Kontrol açısından yeterliği olan bir işletmede yönetim kademelerine ulaşan bilginin sahip olması gereken nitelikler:
* Gereklilik * Geçerlilik * Ulaşılabilirlilik
* Zamanlılık * Doğruluk
5 – İzleme : Dört unsurda ortaya çıkan iç kontrol tablosunun sürekli takip edilmesi ve değerlendirilmesi demektir.İzleme esasta iki temel nedene yöneliktir,birincisi kurulmuş bulunan iç kontrol sisteminin etkinliğinin takibi ve değerlendirilmesi amacıyla yapılan izlemedir.İkincisi ise,yeni gelişmeler değişen koşullar neticesinde işletmede uygulanabilecek yeni kontrol yöntemlerinin tespitine yönelik izlemedir.
İç denetim :Yönetim kurulunun izleme sorumluğunu yerine getirmesinde yardımcı olan işlet içi bir birimdir.
İzleme,bir anlamda iç kontrol faaliyetlerinin etkinliğini ve sürekliliğini temin eder.Bu nedenle izlemeyi bir süreç olarak düşünmek gerekir.
Bu sürecin aşamaları şunlardır :
* Kontrol faaliyetlerinin uygun personel tarafından yapılıp yapılmadığının izlenmesi
* Kontrol faaliyetlerinin uygun bir şekilde,zamanlı olarak yerine getirilip getirilmediğinin izlenmesi
* Belirlenen alanda gerekli düzeltme eyleminin yapılıp yapılmadığının izlenmesi
İç denetimin temel sorumluluklarından birisi,iç kontrol prosedürlerinin uygulanışını ve uygunluğunu değerlendirmektir.
Denetçinin,incelediği işlem grubuyla ilgili görüş oluşturulması sırasında takip edeceği sürecin aşamaları şunlardır:
* İç kontrol unsurları hakkında bilgi edinilmesi
* Kontrol riskinin başlangıç belirlemesinin yapılması
* Gereken finansal tablo açıklamalari için ilave kontrol testlerinin yapılması
* Hata bulma riski ile kontrol riskinin korelasyonu
* Hata bulma riskine uygun maddi doğruluk testlerinin düzenlenmesi
Denetçilerin,iç kontrolle iligili bilgi toplamada en yaygın olarak kullandıkları yöntemler şunlardır
* İç kontrol soru kağıdı ( anket yöntemi)
* Akış şemaları düzenleme
* Not alma
İç Kontrol soru kağıdı : Bir işletmenin iç kontrollerinin mümkün olan tüm yönlerine ilişkin soruları içeren bir listedir.Soru kağıdı evet-hayır-uygulanamaz biçiminde cevaplara göre hazırlanmıştır.Hayır cevapları o noktada iç kontrolün olmadığı veya etkisiz olduğu durumları gösterir.
Akış şemaları ise,bir işlem grubu veya bir bölümle ilgili olarak veri ve yetki akışını gösteren bir semboller diyagramıdır.
Kontrol Riskinin belirlenmesinde denetçinin yapabilecekleri şunlardır :
* Söz konusu hesap veya işlem grubuyla ilgili potansiyel hataları belirleme
* Bu hataları önleyebilecek veya bulabilecek uygun iç kontrollerin mevcut olup olmadığını belirleme
* Kontoller mevcut ise etkinliğini değerlendirmek için testler yapılması
Uygunluk testleri,iç kontrollerin değerlendirilmesi için yapılan testlerdir.Bunlara kontrol testleride denilmektedir.
İç Kontrolle uygulanan uygunluk testlerinin amaçları şunlardır :
* Kontrollerin tasarlanış etkinliğinin değerlendirilmesidir.Örneğin,akış şemaları düzenlenirken veya soru kağıtları doldurulurken aynı zamanda kanıtlar toplanmış olacaktır.
* İşleyiş etkinliğinin değerlendirilmesidir.Başka bir ifade ile tasarlanan kontrol politika ve prosedürlerinin düzenleniş amacına uygun biçimde yerine getirilip getirilmediğinden değerlendirilmesidir.
Uygunluk testleri sonucunda elde edilen ve denetçinin dikkat etmesi gereken faktörler şunlardır
* Kanıtın türü
* Kanıtın kaynağı
* Kanıtın zamanlılığı
* Kanıtın karşılıklı ilgiliği
Denetçiler,kontrol riski belirleme çalışmalarını tamamladıktan sonra belirledikleri risk düzeyine göre maddi doğruluk testlerini uygulamaya geçerler
Maddi doğruluk testleri,finansal tablolardaki tutarların ve açıklamalarının doğruluğunu değerlendirebilmek için kanıt toplama işlemleridir.Bu konuda amaç,uygunluk testlerinde olduğu gibi iç kontrol politika ve prosedürleri değil,direkt denetçinin hedefi olan finansal tablolardaki beyanlardır.Eğer denetçi yüksek bir iç kontrol düzeyi belirlemiş başka bir deyişle iç kontrollerin zayıf olduğuna karar vermiş ise yapacağı maddi doğruluk testlerini daha etkili prosedürlerden oluşturacaktır.
Kontrol riski yüksek olduğu zaman,maddi doğruluk testleri bilanço tarihinde veya ona çok yakın zamanlarda yerine getilecektir.Kontrol riskinin yüksek olması durumunda,maddi doğruluk testlerinden elde edilecek kanıt miktarı daha çok olacaktır.





Denetim işinin kabulü
Bir denetim faaliyeti,denetm firmasının,kendisini denetmelek isteyen işletmenin denetim talebini kabul etmesiyle başlar.
Denetçi seçimi,incelenecek dönemin başlangıcında yapılmalıdır.Seçim ise,yönetim kurulunun bir alt komitesi olan denetim komitesi yapılmalıdır.Denetim firmasının,denetim işini kabul etmeden önce işletmeyi ön bir değerlendirmeden geçirmesi gerekir.
Ön değerlendirmede yapılabilecekler şunlardır :
* Denetim firması,denetim talebinde bulunan işletmeyi değerlendirmek için,işletmenin ilişkide bulunduğu bankaları,müşterileri,muhasebecileri ve avukatlarırla görüşebilir.
* Denetim firması,geçmiş denetçileri inceleyerek,işletmenin geçmişteki denetim işine bakış açısı ve niçin denetçi değiştirdiğiyle ilgili bilgi sahibi olabilir.
* İşletmenin üst yönetimi ve kilit noktalardaki yöneticileriyle görüşmeler yapmak yararlı olacaktır.Denetim firması,işletmenin organizasyonu ve belge akışıyla ilgililik araştırmasını bu safhada yerine getirir.
Denetimin Planlanması
* Denetim İşinin Kabulü
* Müşteri Hakkında Bilgi Edinme
* Denetim Programının Yapılması

Denetim firması yönetime güvenebileceğine ve onun beyan ettiği finansal tabloları makul bir risk düzeyiyle denetleyebileceğine inanır ise,denetim işini kabul eder.Bu karar taraflar arasında düzenlenen bir anlaşma mektubu ile resmi hale getirilir.Bu anlaşma mektubunda denetimin başlayış ve bitiş tarihi,denetimin kapsamı,varsa sınırlamalar,denetim raporunun teslim tarihi,denetim ücreti ve denetimle ilgili denetim firması ve işletmenin sorumluluklarının sınırları yer alır.
Denetim Programının Yapılması Sürecindeki Aşamalar Şunlardır :
* İşletme faaliyetlerinin işlem grubu veya hesap bazında gruplara ayrılması
* Her bir işletm grubu veya hesap için kontrol riski belirlemelerinin yapılması
* Ger bir işlem grubu veya hesap için özel denetim amaçlarının belirlenmesi
* Her bir işlem grubu veya hesap için uygunluk testleri ve maddi doğruluk testlerinin boyutunun,zamanının ve niteliğinin belirlenmesi.