acıkögretim denetim muhasebesi unite 6

Örnekleme : Evrenden bir örneklem seçilmesi ve sadece bu örneklemin incelemeye alınması ile varılacak sonucun evrene mal edilmesi olayına istatistikte örnekleme adı verilir.
Denetimde Örnekleme, Denetim prosedürlerinin bir hesap kalanının unsurlarının sadece bir bölümüne veya sadece bir işlem katagorisine uygulanmasıyla,denetçilerin seçilmiş olan unsurların çeşitli karakteristıkleri üzerinde kanıtlayıcı unsurları elde ederek ve değerlendirerek evrenin bütünü üzerine bir sonuca ulaşmalarına veya bir sonuç çıkarmalarına yardımcı olmaya olanak verir.
Rassal Örneklem : İstatiski örnekleme olasılığına dayanır,yani evreni oluşturan her birimin örnekleme girme olasılığı vardır.
Başarılı bir örneklemin gerçekleşebilmesi için dikkat edilmesi gereken temel ilkeler şunlardır:
* Örneklem seçlecek evren hakkında bazı özel bilgiler baştan elde edilmelidir.
* Seçme işlemi ilgilenilen özellik veya değişkenden bağımsız olmalıdır
* Örneklem,bir önyargıya yer verilmeden seçilmelidir
* Örnekleme alınan birimlerden her biri diğerinden bağımsız olmalıdır
* Verilerin seçildiği alanlarla diğer alanlar arasında temel ayrımlar bulunlalıdır
* Örnekleme alınacak verilerin hepsine aynı koşullar,ayrıcalıksız uygulanmalıdır
Evren : Denetçinin bilgi edinek istediği ve aynı türden birimlerin oluşturduğu alan veya kütledir.Evren önceden tanımlanmış olmalıdır.
Evreni tanımlarken denetçinin bağlı olduğu ön koşullar şunlardır
* Evren,dentim amaçlarına uygun yapılmalıdır
* Evren tanımı,başka bnir denetçiye bir kalemin evrene ait olup olmayacağı belirleme olanağı verilmelidir.
Evren için verilebilecek örneklerler Şunlardır :
Evren İçeriği
Tüm Yıl sonu alacak hesapları Kalan vermeyen,borç ve alacak bakiyesi veren hesaplar
Yıl içinde yazılan tüm çekler Geçersiz ve kayıtlanmamış çekler dahil tüm çekler

Denetçi evrenin fiziksel yapılanışını önceden ve tam olarak belirlemelidir.Bu fiziksel yapılanmaya veya tüm evren birimlerini içeren listeye Örnekleme Çerçevesi denir.
Örnekleme yöntemi ile evren hakkında doğru sonuçlara vasrmanın yolu,tam olarak belirlenmiş bir örnekleme çervevesinden rassal olarak evreni temsil eden örneklem birimlerini çekmek ve evreni temsil eden bir örneklem oluşturmaktır.Bu şekilde elde edilmiş örnekleme,temsili örneklem denilir.
Örnekleme Riski : Denetçinin,örneklemi temel alan sonuçlarıyla,evrenin tamamına aynı yolla uyguladığı testlerden elde edeceği sonuçlar arasında fark olması olasılığıdır.Denetçinin oluşturduğu örneklemi inceleyerek elde ettiği sonuçların,gerçek durumdan farklı olması olasılığı,örnekleme riskidir ve aradaki fark,örnekleme hatası olarak nitelendirilir.
İç kontrole ilişkin uygunluk testlerinin gerçekleştirilmesinde örnekleme riski,Alfa riski ( Hata Tipi I ) ve Beta Riski ( Hata Tipi II ) olarak sınıflandırılır.
Alfa Riski( Tip I ) İç kontrol yeterince güvenilir olduğu halde,denetçinin örneklemden elde ettiği sonuçlara bakılarak iç kontrolün yeterli güveni sağlamadığı sonucuna varmasıdır.
Beta Riski ( Tip II ) : Alfa riskine göre tam tersi bir duruma işaret eder.Yani denetçinin,örneklemden elde ettiği sonuçlara bakarak iç kontrol yeterince güvenilir olmadığı halde,güvenilir olduğu kanısına varmasıdır.
Maddilik testlerinin gerçekleşmesinde belirtilen hata tipleri şunlardır :
* Yanlış Ret riski( Tip I ) Örneklem sonuçları hesap kalanlarında maddi bir hata olduğunu desteklemekle birlikte,maddi bir hata olmaması riskidir.
* Yanlış Kabul Riski ( Tip II ) Örneklem sonuçları hesap kalanlarında bir madddi hata olmadığını desteklemekle birlikte,maddi bir hata olması riskidir.Örnekleme dışı risk,insan hatalarından doğan risktir.Oysa örnekleme riski,tamamen şansa bağlıdır.
Denetim örneklemesinde temel yaklaşım,istatistiksel örnekleme ve istatiksel olmayan örneklemedi.İstatiksel olmayan örnekleme,olasılığa dayanmayan ve örneklerim birimlerinin seçiminde vceya örneklem büyüklüğünün belirlenmesinde denetçinin tamamen öznel olarak davranması ile gerçekleştirilen örnekleme türüdür.İstatiksel örneklemede,örneklem birimleri evrenden rassal(Tesadüfi ) olarak seçilmiş olmalı ve evrenin tüm karakteristiklerini yansıtmalıdır.Örneklem sonuçlarının sayısal ve matematiksel larak değerlendirilebişir olması da diğer bir koşuldur.
Özellikle muhasebe denetiminde istatiksel örnekleme için 3 temel model öne çıkmaktadır.
* Nitelik Örneklemesi
* Parasal birim örneklemesi
* Değişkenler örneklemesi ( Nicelik örneklemesi )
Nitelik örneklemesinde denetçi,muhasebe işlemlerinin doğruluğu ya da yanlışlığı üzerinde durur.Bu Örnekleme türü için önemli olan hatannın ya da bilinen parasal olarak ne kadar olduğu değil,var olup olmadığıdır.
1-Nitelik örneklemesi: Bir muhasebe evrenindeki hataların ortaya çıkış oranını tahmin etmek için kullanılan istatistiksel bir örnekleme türüdür.Nitelik örneklemesi,özellikle iç kontrol uygunluk testleri için elverişli bir örnekleme türüdür
Nitelik örneklemesinde dentçinin öncelikle belirlemesi gereken noktalar şunlardır
* Kontrol test amaçlarını belirlemek
* Kontrol politika ve prosedürlerinde sapmayı tanımlamak
* Evreni tanımlamak
* Örneklem birimini tanımlamak
* Örneklem büyüklüğünü belirlemek
Örneklem büyülüğünü doğru bir biçimde belirleyebilmek için denetçinin göz önünde tutması gereken faktörler şunlardır
* Kabul Edilebilir Risk : Denetçi iç kontrol güvenilir olmamasına rağmen örneklemden elde ettiği sonuçlarla onun güvenilir olduğu kanısına varma olasılığını bir risk olarak göz önünde tutacaktır.
* Kabul edilebilir sapma : Bu oaran,denetçinin kontrol prosedürlerine ilişkin duyduğu güvenden sapmanın kabul edebileceği maksimum orandır.
* Evrenin Beklenen SAğma Oranı : Denetçi,evrenin geçmiş yıllardaki sonuçlarına veya kılavuz(Pilot) örneklem sonuçlarına bakarak evrendeki sapmaya ilişkin beklentisini belirler.Bu kez evrenin beklenen sapması ile örneklem büyüklüğü arasında doğrusal bir ilişki vardır.
Denetçi sahte çek düzenlenmesi gibi sık rastlanmayan hatta çok özel olan bir durumu belirlemek istediğinde buluş örneklemesi olarak adlandırılan yönteme başvurur.Nitelik örneklemesinin bir türü olan buluş örneklemesi,denetçinin bir sapmayı sıfıra yakın bir olasılıkla beklediği durumlarda kullandığı örnekleme türüdür.
2-Parasal birim örneklemesi : Nitelik örneklemesi teknikleriyle,bir hesap sınıfına veya hesap kalanına ilişkin parasal tutar hatalarının tehminlerini yapmak için kullanılır.
Parasal Birim Örneklemesi uygulamasında denetçinin,örneklem büyüklüğünü belirlemesi için yapması gereken belirlemeler şunlardır
* Defter değeri
* Yanlış kabul riski için güvenirlilik faktörü
* Kabul edilebilir hata
* Beklenen hata
* Genişleme faktörü
Denetçinin,örneklem büyüklüğünü,yani kendisine kaç birimlik bir örneklemin yeterli olduğunu bulağı formül
. Defter değeri X Güvenirlilik faktörü .
Kabul ebilebilir hata – ( Beklenen hata X Genişleme Faktörü
3-Değişkenler Örneklemesi( Nicelik Örneklemesi ),denetçinin nicelik tahminlerine ulaşmak istediğinde kullnılan örneklem türüdür.Örneğin denetçi,bir hesaba veya hesap kesimine ilişkin parasal hata tahmini yapmak için oluşturacağı bir örneklemi kullanmak istiyorsa,değişkenler örneklemesine başvuracaktır. Denetçi değişkenler örneklemesini,tipik olarak hesap kalanlarında parasal hataların tahmini için kullanmaktadır.
Örneklem Büyüklüğünün Belirlenmesi için denetçinin Yapması Gereken Ön Belirlemeler Şunlardır :
* Evrenin Büyüklüğü
* Kabul Edilebilir Hata
* Beklenen Hata
* Yanlış Kabul Riski
* Standart sapma
Örneklem Seçimi :
Rassal Sayılar Tablosu : Denetçi,Örneklem birimlerinin rassal olarak seçilmesinde,rassal sayılar tablosu olarak adlandırılan bir tablodan etkin olarak yararlanabilir.Tablo rassal olarak oluşturulmuş ve veya 0 ile 9 arasında yer alan sayılardan üretilen dizileri içermektedir.Sayıların dizimi tamamen keyfi ve anlamsızdır.Yani o dizilerin oluşumunu ve konumunu etkileyen herhangi bir faktör yoktur.
Bilgisayarla Rassal Sayılar Oluşturulması : Bilgisayarla rassal sayıların yaratılması bir yazılıım yardımıyla kolaylıkla yapılabilir.Bu yöntemle rassal sayılar tablosunada gerek kalmaz
Sistematik Seçim: Sistematik seçim,denetçinin öncelikle bir örnekleme aralığı hesapladığı ve bu örnekleme aralığının büyüklüğüne göre örneklem birimlerini seçtiği seçim yöntemidir
Katmanlı Seçim : Katmanlı seçimin kendisi,örneklem birimlerinin seçimini yapan bir seçim tekniği değildir.Bununla birlikte,örneklem tasarımının etkinliğini arttırmada oldukça kullanışlıdır.Katmanlı seçimde evren,katmanlara ayrılarak büyük tutarların temsil edilmesine olanak verir.Nitelik örneklemsinden cok,değişkenler örneklemesinde kullanılır
Blok Seçim : Blok örneklem,evrenden,zaman olarak veya fiziksel olarak birbirine çok yakın birimlerin(belgelerin) seçilmesi işe oluşur.Örneğin nisan ayında kesilen tüm çekler,yıla ilişkin nakit ödemeleri incelemek üzere bir örneklem oluştururlar.
Bu blok seçimdir.Çünkü diğer aylara ait çeklerin seçilme şansı yoktur.